Mamy nowe polskie arcydzieło filmowe. Z kina wyszedłem oburzony na chore społeczeństwo

DK i Hugh Welchmanowie zachwycili świat filmem Twój Vincent, którego każda z 65 tysięcy klatek to powstały na płótnie obraz olejny. Drugi raz podobne osiągnięcie nie weźmie nas z zaskoczenia – ale mimo to Chłopi mają szansę na większą pulę nagród i są spełnieni praktycznie pod każdym względem. Powieść Władysława Reymonta na dużym ekranie stała się jeszcze żywsza i przepełniono ją bogactwem intensywnych doznań – na co dzień takich emocji szukamy w thrillerach i dramatach psychologicznych.

Wsi zdziczała, wsi smutna

Seans Chłopów jest transowym doświadczeniem. Ten efekt może i dałoby się osiągnąć bez malarskiego charakteru, ale jednocześnie to właśnie on wnosi oglądanie na nowy poziom, na którym do złudzenia realne rysy występujących tu aktorów i żywa mimika mieszają się z olejną animacją. Zostajemy przeniesieni do hipnotyzującego snu o sielankowej wsi, która odkrywa przed nami coraz mroczniejsze warstwy.

Powiązane:Najlepsze filmy 2023 roku

To przemawia do nas folklorystyczny duch przybierający postać dziwnych obrzędów, elementów natury oraz upiornej społeczności, która jest bogobojna tylko na pozór. Świat Chłopów został zbudowany na plotkach, tradycjach i konwenansach, jak również na wzbierającym gniewie i pożądaniu. W tym posępnym obrazie brakuje tylko Nieznajomego w osobie Clinta Eastwooda, który obnażyłby ludzką obłudę i dokonał aktu jeśli nie sprawiedliwości, to zemsty. Czułem się tak, jakby ktoś pokazał mi piekło – piekło zgotowane człowiekowi przez drugiego człowieka. I tu moje wzburzenie osiągnęło szczyt, który utrzymał się do samego końca.

Chłopi, DK Welchman, Hugh Welchman, Next Film, 2023

Twórcy adresują swój film do dorosłych widzów. Pojawiają się więc brutalne sceny, od których aż chce się odwrócić wzrok. Dzięki nim jednak emocje rosną, a przekaz – aktualny do dziś – trafia do nas jeszcze mocniej. Czy będziemy stać, obojętni na czyjąś krzywdę, czy podążymy za nienawistnym tłumem? A może wyrazimy wobec niego sprzeciw, nawet jeśli koszt może okazać się śmiertelny?

Od Pandory do Jagny

Chłopi nie krzyczą tylko do naszego sumienia. Domagają się także uważnego spojrzenia na relacje między postaciami i przede wszystkim na trudne położenie Jagny (Kamila Urzędowska). Dziewczynę czeka ciężka dola z uwagi na jej urodę – z jednej strony mężczyźni traktują ją jak obiekt seksualny oraz nagrodę za osiągnięty status społeczny. Z drugiej – dla mieszkanek wsi Jagna stanowi jawne zagrożenie. Poderwie męża czy syna, sprowadzi go na złą drogę, a przecież sama jest już w związku małżeńskim z Maciejem Boryną (Mirosław Baka). Piękno skazuje bohaterkę na samotność.

Nie sądzę, żebyśmy jako społeczeństwo w pełni uporali się z podobnymi przekonaniami. Świat nadal inaczej patrzy na romansującego faceta, a inaczej na romansującą kobietę. To siedzi głęboko w naszej kulturze, od czasów starożytnych. Przecież to Pandora otworzyła glinianą puszkę z nieszczęściami, Ewa skusiła Adama jabłkiem, natomiast zdrada Odyseusza nie robi w mitologicznej opowieści żadnej różnicy – grunt, że Penelopa pozostała wierna. Król Itaki po drodze mógł się załapać na intymną relację z czarodziejką Kirke, w końcu jest facetem.

Chłopi opowiadają zatem uniwersalną historię, ale co najważniejsze – bardzo emocjonującą. Z różnorakich koligacji oraz piekielnej mentalności wsi (odkolorowanej, a jednak barwnej!) wytwarza się rosnące napięcie. Atmosfera robi się gęsta, ponadto łatwo wczuwamy się w sytuację osaczonej przez wrogów Jagny. Przy czym film unika jednoznacznego charakteryzowania postaci, dlatego trudno patrzeć negatywnie na Macieja Borynę czy Hankę Borynową. Po prostu oni wszyscy żyją w toksycznym środowisku, z którego biorą się szkodliwe zachowania, co z kolei stanowi dobry materiał na analizę w perspektywie psychologii społecznej.

Chłopi, DK Welchman, Hugh Welchman, Next Film, 2023

Chłopi dołączą do klasyki polskiego kina

Niech nikogo nie zwiedzie, że to animacja – aktorzy wykonali popisową pracę. Mirosława Baki dawno nie widzieliśmy na pierwszym planie, a aktualnie przecież nie tylko oglądamy go w roli trudnego w obyciu człowieka pracy, którego ukształtowało otoczenie, lecz także słyszymy jego głos w dodatku do Cyberpunka 2077. Z kolei w twarzy Kamili Urzędowskiej skrywa się cały ten piękny smutek, którego można było uniknąć i który porusza serce.

Po wiejskim świecie poruszamy się przy akompaniamencie ludowej, acz uwspółcześnionej muzyki, za którą odpowiada L.U.C., działający jako producent i raper. Niejednej osobie pewnie przypomni ona ścieżkę dźwiękową Wiedźmina 3. Łączy swojskość i mrok folkloru, a zarazem porywa do tańca – zresztą sceny z weselną zabawą to wizualny majstersztyk, ekstatyczny i niemożebnie trudny w realizacji (Twój Vincent był animacją o zdecydowanie wolniejszym tempie). Chłopów trzeba zobaczyć, usłyszeć i doświadczyć samemu – ja osobiście nie widziałem lepszego polskiego filmu od czasów Zimnej wojny. Nie mam też wątpliwości, że w przyszłości produkcja Welchmanów stanie się klasyką kina.

NASZA OCENA: 10/10

Czytaj więcej:U nas kochają, a na Zachodzie krytykują. Chłopi to piękny film, ale beznadziejny towar eksportowy

Krzysztof "Krzyslewy" Lewandowski

Krzysztof "Krzyslewy" Lewandowski

Studiował dziennikarstwo, filologię polską i psychologię realizowane na UKSW, UW i SWPS. Tam napisał m.in. pracę dyplomową poświęconą współczesnej roli czarno-białego kina. W GRYOnline.pl pracuje od sierpnia 2021 roku. Pisze artykuły oraz recenzje gier, filmów i seriali, a od lipca 2023 roku zajmuje stanowisko specjalisty ds. kreowania treści w dziale Paid Products. Jest autorem artykułu naukowego „Dynamika internetu a zachowania językowe" opublikowanego w książce „Relacje w cyberprzestrzeni”. Współtworzył słownik nazw miejscowych warszawskiej dzielnicy Wawer. Próbował sił z wierszami, ale w przyszłości wolałby napisać powieść. Pisanie w sieci zaczął na portalu GameExe.pl w wieku 14 lat. Najpierw recenzował książki, ale na tym nie poprzestał i na różnych portalach internetowych oceniał gry, filmy, seriale czy komiksy. Najbardziej podobają mu się motywy surrealistyczne i gry RPG.