Najlepsze filmy wszech czasów - to jest 20 filmów, które polecam każdemu

Stworzenie rankingu przedstawiającego najlepsze filmy wszech czasów to bardzo trudne zadanie. Kino obrodziło w wiele arcydzieł, które z powodzeniem mogłyby zagościć na takiej liście. Zawsze znajdzie się ktoś, kto na samym szczycie widziałby inne produkcje – gusta są różne.

Powiązane:Najlepsze filmy na HBO Max 2023, nasze top 12

Na samą zawartość zestawienia oraz kolejność pozycji miały wpływ różne czynniki. Po pierwsze – moje, autorskie wybory. Od tego się nie da uciec, nikt nie podpisałby się pod rankingiem, który stoi w zupełnej sprzeczności wobec jego filmowych doświadczeń. Po drugie – status danej produkcji na świecie, jej niesłabnąca aktualność czy kultowość. Przy czym nie brakuje tutaj również nowości, mogących stać się klasykami dopiero w przyszłości. Po trzecie – głosowanie wewnątrzredakcyjne, które posłużyło jako sugestia dotycząca kolejności poszczególnych pozycji. Tak powstał niniejszy ranking. Oto najlepsze filmy wszech czasów.

20. Hiroszima, moja miłość (Hiroshima, mon amour)

Tematyka II wojny światowej nieraz znajdowała się w centrum zainteresowania filmowych twórców. Spośród nich najbardziej wyróżnia się francusko-japoński reprezentant Nowej Fali, który opowiada o doświadczeniach wojennych w wyróżniający się sposób. Bazą fabularną jest tutaj romans dwojga bohaterów, a my możemy ujrzeć tragiczne wydarzenia z różnych perspektyw, wchodząc w psychikę postaci, poznając ich losy i emocje (nawet te wyrażone milczeniem). Melodramatyczny wątek uzupełnia dokumentalny element dotyczący zrzucenia bomby na Hiroszimę (zresztą, co ciekawe, początkowo ten film miał być dokumentem).

19. Lighthouse (The Lighthouse)

Surrealistyczny i obłędny aktorsko horror. Między dwójką bohaterów iskrzy, toczy się walka o dominację, a jednocześnie do głosu coraz bardziej dochodzą różne dziwne wydarzenia. Czy to umysł płata osobliwe figle? Nie wiadomo. Zanurzony w mitologii greckiej i grozie Lovecrafta film o szaleństwie, męskości i relacji Boga z człowiekiem nie daje jasnych odpowiedzi.

18. Zielony Rycerz. Green Knight (The Green Knight)

David Lowery wziął poemat rycerski i stworzył z niego opowieść o dojrzewaniu. To artystyczne fantasy pokazujące człowieczy los. Surrealistyczna fabuła przedstawia losy młodego sir Gawaina, którego szumne ideały zostają wystawione na próbę. Dokonuje się niezwykła konfrontacja doskonałych wyobrażeń ze znacznie mniej doskonałą prawdą. Genialne ukazanie sztuki wyborów i ponoszenia ich konsekwencji. Szkoda, że gatunek fantasy częściej nie służy poruszaniu tak ważkich i uniwersalnych tematów.

17. Pulp Fiction

Quentin Tarantino to mistrz dialogów. Tego filmu rewelacyjnie się słucha – ma ekspresyjne słownictwo oraz naturalny i wyrazisty humor. Amerykański twórca wziął gangsterską tematykę i przerobił ją na własną modłę. Sceny i teksty z tej produkcji obrosły kultem, są cytowane na całym świecie, a komizm polegający m.in. na nieprzewidywalnym absurdzie to szalona jazda, na którą każdy powinien się wybrać. I miejmy nadzieję, że przy tym nie ubrudzi auta.

16. Wielkie piękno (La grande bellezza)

„W życiu jest drama z komedią” – napisał niegdyś Cyprian Kamil Norwid. Wielkie piękno potwierdza tę myśl, łącząc elementy absurdalne, śmieszne z dramatycznymi. Wraz z doświadczonym, starzejącym się już dziennikarzem przemierzamy Rzym, miasto historii i snobistycznej elity. Szukamy zaś tego nieuchwytnego pierwiastka, jakim jest piękno. Zewnętrzne? Duchowe? Kolejną z warstw jest osobisty wątek protagonisty, powracającego wspomnieniami do dawno utraconej miłości.

15. Obywatel Kane (Citizen Kane)

To film, który jest bodaj najczęściej wskazywany jako najwybitniejszy w historii. Złożoność i nieszablonowość scenariusza są tutaj jednym z kluczy do wielkości. Historia zaczyna się śmiercią głównego bohatera, aby potem prześledzić jego całe życie w poszukiwaniu odpowiedzi na jedno pytanie – czemu ostatnim słowem protagonisty była „Różyczka”? Dzieło Orsona Wellesa ukazuje wielką jednostkę i to, co może się za nią skrywać, a także staje naprzeciwko mitowi o amerykańskim śnie.

14. Siedmiu samurajów (Shichinin no samurai)

Akira Kurosawa to największy reprezentant kina samurajskiego. W Siedmiu samurajach przedstawia epicką historię o roninach, którzy podejmują się ochrony wioski przed najeźdźcami. Samuraj to taki kowboj – uznali niektórzy twórcy i w efekcie opowieść przeniesiono na Dziki Zachód pod tytułem Siedmiu wspaniałych. Jednak to zdecydowanie samurajski oryginał pokazał najwyższą klasę, a przy tym pozwala poznać inną od naszej kulturę.

13. Obcy – 8. pasażer „Nostromo” (Alien)

Obce życie, być może gdzieś istniejące w kosmosie, fascynuje zarówno naukowców, jak i filmowych twórców. Nie ma jednak filmu z bardziej gęstą, mroczną atmosferą, pokazującego grozę, jaką może nieść kosmita, od Obcego – 8. pasażera „Nostromo”. Tę produkcję ogląda się z dreszczem, ekscytacją i strachem, zwłaszcza gdy czyni się to po raz pierwszy. Walka o przetrwanie została nakręcona z dbałością o szczegóły, a poczucie zagrożenia jest odpowiednio intensyfikowanie. Przewodnią rolę zaś pełni nie napakowany samiec, tylko Ellen Ripley – jedna z reprezentantek twardych, silnych protagonistek.

12. Łowca androidów (Blade Runner)

Oszałamiające technicznie, mroczne SF. Od pierwszej sceny otacza nas duszny, cyberpunkowy klimat, wyzierający z efektów specjalnych (które wcale się nie zestarzały!), scenografii, muzyki czy kreacji świata. Seans hipnotyzuje, a tematyka buntu androidów i rodzących się w nich uczuć została potraktowana z dużą dozą melancholii. Fabuła ma otwarte zakończenie i pozwala na różne odczytania – m.in. dzięki bogatej symbolice filmu. Do wzbudzania zachwytu przyczynia się również noirowy charakter, wszak wraz z bohaterem prowadzimy intrygujące, pełne sekretów śledztwo.

11. Czas Apokalipsy (Apocalypse Now)

Jądro ciemności Josepha Conrada umieszczone w świecie wietnamskiej wojny. Ten pacyfistyczny film przedstawia grozę konfliktu, który doprowadza do wyniszczenia ludzkiej psychiki. Ogromne wrażenie robi podróż do piekła, bo tak trzeba nazwać obrany przez bohatera kurs, wymagający wkraczania w kolejne kręgi człowieczego obłędu. Czas Apokalipsy nie bierze jeńców i w odróżnieniu od innych przedstawicieli wojennego gatunku podchodzi do swojej tematyki w artystyczny, ambitny sposób, a w dodatku pozwala całkowicie zanurzyć się w głąb jądra ciemności.

10. Parasite (Gi-saeng-chung)

Jeden z najnowszych filmów obecnych w rankingu – koreański komediodramat, który skutecznie gra widzowi na nosie. Bawi się naszymi oczekiwaniami, korzysta z różnych konwencji (m.in. heist movie) i zawsze robi to z największą elegancją i zręcznością, niczym pięknie ubrany dżentelmen obdarzony cyrkowym talentem. Skrywa się za tym bolesna i nadal aktualna diagnoza o nierówności społecznej i konsekwencjach, jakie mogą z niej wynikać. Żyjące w dostatku elity a pogardzani biedni. Motyw niby znany, ale czy wyciągane są z niego odpowiednie wnioski?

9. Ziemia obiecana

Wielka ekranizacja wielkiej klasyki. Andrzej Wajda na przykładzie trzech bohaterów różnych narodowości przedstawia pogoń za pieniądzem i krytykę kapitalizmu. I z jakim rozmachem tego dokonuje! Proszę państwa, ten film się smakuje – ma fascynujące postacie, pomiędzy którymi są fascynujące relacje! Całość emocjonuje, chwilami bawi inteligentnym humorem, a realizm miesza niemal z szaleństwem. Do tego wprost boska muzyka Wojciecha Kilara!

8. Ojciec chrzestny (The Godfather)

Legenda kina gangsterskiego. Niepodważalne arcydzieło przedstawiające rodzinną mafię z twardymi zasadami. Epicki rozmach, kunszt, wybitne aktorstwo, status prawdopodobnie najbardziej kultowego filmu w historii – to i wiele więcej można przypisać epopei opowiadającej o przestępczym imperium i przejmowaniu dziedzictwa. W porównaniu do książkowego pierwowzoru skrócono pełen zwrotów akcji materiał, który dzięki temu stał się bardziej skondensowany.

7. Psychoza (Psycho)

Alfred Hitchcock to ikona światowego kina. Nawet jeśli ktoś nie oglądał Psychozy, prawdopodobnie kojarzy słynną scenę pod prysznicem. To właściwie film prekursorski – trzymający w napięciu dreszczowiec, zaskakujący zwrotem akcji i przedstawieniem jednego z bohaterów. Tym dziełem zapoczątkowano thrillery psychologiczne, które powstają po dziś dzień. Jednak najpierw musiał pojawić się pewien angielski twórca, tzw. mistrz suspensu, ze swoją szokującą Psychozą.

6. Osiem i pół (8 1/2)

Włoskie kino to oczywiście Federico Fellini! Osiem i pół to opus magnum wspomnianego twórcy, które budzi zachwyt swoją wielowarstwowością. Opowieść jest snuta na kilku płaszczyznach – od fantazji, przez prawdziwą rzeczywistość, po fikcję. To ułożenie skutkuje również bogactwem epitetów, jakimi można obsypać produkcję. To dramat psychologiczny (przeanalizujcie sobie protagonistę, jego życie, charakter, relacje z kobietami), lecz także metafizyczny i ironiczny.

5. 2001: Odyseja kosmiczna (2001: A Space Odyssey)

Audiowizualny majstersztyk. Stanley Kubrick celebruje długie sceny w najwybitniejszym filmie SF wszech czasów. 2001: Odyseja kosmiczna po dziś dzień – mimo że dysponujemy coraz nowszymi technologiami – robi kolosalne wrażenie ukazywaniem niezbadanego, niemożliwego do ogarnięcia rozumiem kosmosu. Nie powstało nic lepszego technicznie, jeśli chodzi o fantastykę, a scenariusz podlega różnym interpretacjom.

4. Dobry, zły i brzydki (Il buono, il brutto, il cattivo)

Trzecia odsłona Trylogii dolarowej uchodzi za najlepszą. To western w najpiękniejszej postaci. Każde ujęcie w tym filmie buduje rozmach i wielką opowieść, która stanowi esencję tego gatunku. Trzygodzinny seans ogląda się jednym tchem, Sergio Leone przeszedł samego siebie, a Clint Eastwood na zawsze pozostanie najbardziej charyzmatycznym mężczyzną Dzikiego Zachodu. Obraz dopełnia genialna muzyka Ennio Morricone.

3. Rękopis znaleziony w Saragossie

Polski akcent w rankingu miałby szansę trafić nawet na najwyższe miejsce, ale zdaje się, że jego znaczenie za granicą nie jest aż tak wielkie. Nie można jednak Rękopisowi znalezionemu w Saragossie umniejszać. Do zachwytów nad nim przyznawał się Martin Scorsese i David Lynch. To absolutne arcydzieło opowieści szkatułkowej, co prawda oddające tylko w części labirynt, jaki stworzył Jan Potocki w oryginale, ale na język kinowy nie dało się tego przenieść lepiej. Docenić należy złożoność fabuły, wymieszanie humoru z gotycką grozą oraz rozmach, z jakim stworzono to trzygodzinne widowisko.

2. Persona

Psychika ludzka jest bardzo skomplikowanym zagadnieniem. Wyróżniamy gatunek filmów psychologicznych, które starają się ten temat zgłębić i filmowymi sposobami przedstawić. Ingmar Bergman w Personie zrobił to po mistrzowsku. Jego dzieło umyka prostym, jednoznacznym interpretacjom, jest trudne w oglądaniu i przedstawia zadziwiające załamanie tożsamościowe. To pozycja eksperymentalna i awangardowa, a jej szwedzki twórca postarał się o przesunięcie granicy w przedstawianiu rzeczy nieprzedstawialnych.

1. Dwunastu gniewnych ludzi (12 Angry Men)

Film zamknięty w jednym pomieszczeniu i w zupełności oparty na dialogu. Jak spektakl teatralny z najlepszymi aktorami – trzyma w napięciu i prowadzi widza przez fascynującą dyskusję sądową na temat winy oskarżonego. Ten dramat to wielkie klasyczne kino, przedstawiające potęgę argumentacji (i słowa ogółem) oraz relatywizm prawdy. To dzieło dopracowane i spełnione w każdym względzie, praktycznie niepodlegające upływowi czasu – nieśmiertelne.

Czytaj więcej:Najlepsze filmy lat 90. Nasze top 20